Transmisja na żywo

PARAFIA - HISTORIA

O początkach chrześcijaństwa na ziemi oświęcimskiej (a co za tym idzie – i w samych Kozach), nie wiemy niestety nic pewnego. Wiadomo, że już w IX wieku tereny te należały do Państwa Wiślan. Stąd mogły się znaleźć w zasięgu misji słowiańskiej św. Metodego. Tak przynajmniej tego chce miejscowa tradycja, która twierdzi, że ten wielki Apostoł Słowian „oświecił” te ziemie (przynosząc im Ewangelię) i stąd wyprowadza nazwę Oświęcim. Tradycja musi nam wystarczyć za dowód, ponieważ nie ma jakichkolwiek dokumentów, z którymi można by ją skonfrontować.

Do dnia dzisiejszego nie zachował się ani dokument erekcyjny parafii w Kozach, ani dokument fundacyjny pierwszej koziańskiej świątyni. W roku 1326 Kozy należały do dekanatu oświęcimskiego. Wiemy to na podstawie wykazów dziesięciny papieskiej i świętopietrza. Dekanat ów tworzyło 18 parafii: Oświęcim, Biertołtowice, Kęty, Osiek, Bestwina, Brzeszcze, Lipnik, Żywiec, Dankowice, Gilowice, Grodziec, Jawiszowice, Kozy, Nidek, Pisarzowice, Stara Wieś, Wilamowice i Witkowice. Dekanat obejmował 2594 km2 i stanowił największy dekanat diecezji krakowskiej. W 1351 roku z dekanatu oświęcimskiego wyodrębnił się dekanat pszczyński, a w 1664 – żywiecki.

Najstarszym ośrodkiem kościelnym na tym terenie była parafia w Oświęcimiu, założona w I połowie XII wieku. Do połowy XIII wieku powstały jeszcze parafie w Kętach i w Bestwinie. Większość parafii naszego dekanatu – wśród nich parafia koziańska – powstało w II połowie XIII wieku. W roku 1326 roku, jak wskazują na to rejestry świętopietrza – koziańska wspólnota parafialna liczyła 25 osób, w 1335 roky – 35. 200 lat później (1537) Kozy zamieszkiwało 40 kmieciów, a pod koniec XVI wieku – ok. 60 rodzin.

Pierwszy znany z imienia szlachecki dziedzic Kóz to odnotowany w źródłach w 1379 roku Żegota Dwiekojski. Jeden z jego potomków, Baltazar z Dubowca, w 1516 roku przekazał kozy w zastaw Bartłomiejowi z Brzezowic i Kozłowa. Tenże Bartłomiej wraz z żoną w latach 1516-1520 ufundowali do koziańskiej świątyni stanowiący dziś bezcenny zabytek drewniany strop, w całości pokryty dekoracją malarską. W 1536 roku Jan z Dubowca sprzedał Kozy za 2 tysiące florenów węgierskich Mikołajowi Szaszowskiemu z Gierałtowic i Wieprza. Gierałtowscy patronowali koziańskiej farze do I połowy XVII wieku, kiedy to wieś przeszła na własność wyznającej kalwinizm rodziny Russockich. W latach 40-tych XVIII stulecia Kozy przejął ród Jordanów, a w 1887 roku właścicielami majątku zostali państwo Czeczowie, którzy zarządzali nim aż do wybuchu II wojny światowej.

Nic nie wiemy o pierwszym koziańskim kościele, powstałym gdzieś w II połowie XIII wieku. Kolejny, również drewniany kościół został wybudowany

Opracowano na podstawie pracy zbiorowej pt. „Z dziejów parafii św. Szymona i Judy w Kozach” (wyd. Kraków 1998).